Možda to nikom nije potrebno, ali odnosi SAD i Kine će početkom novembra dostići novu kritičku tačku, kada nove američke sankcije Iranu budu u potpunosti stupile na snagu, sa proklamovanim ciljem da se iranski izvor nafte svedu na nulu.
Iran trenutno izvozi 1,7 miliona barela sirove nafte dnevno, a Kina, koja kupuje četvrtinu tog iznosa, polako postaje centar globalnog otpora toj unilateralnoj akciji Vašingtona, ocjenjuje se u tekstu uticajnog američkog ekonomski nedeljnika “Barons”.
“Ne vjerujem da će Kina popustiti pred američkim zahtjevima, uzevši u obzir pogoršanje odnosa između dve zemlje”, kaže Stiven Brenok, analitičar i broker na tržištu nafte.
Sve izgleda kao da je pozornica već postavljena za veliki trgovinski sukob, međutim, obe strane imaju razloga da u sjenci načine neke ustupke – Kina kao lek za već napete odnose sa SAD, a Vašington da bi izbegao šok cijena nafte. Ali predstojeći rok – 4. novembar – kada američke sankcije Iranu stupaju na snagu, samo povećava neizvjesnost na tržištu nate koje je i bez toga dovoljno krhko.
Svi veliki kupci iranske nafte ne žele da ponovo budu stavljeni na amereičku “crnu listu”. Evropljanima su ruke, međutim, vezane jer njihovim naftnim tržištem dominiraju privatne kompanije koje žele da zaštite svoje interese u SAD, kao i u finansijskim transakcijama kojima dominira dolar.
Kina je u boljem položaju da izbjegne američke mjere, kaže Piter Herel, koga je Stejt department u vrijeme Baraka Obame angažovao za sprovođenje sankcija Iranu, a sada je saradnik u Centru za novu američku bezbjednost.
“Oni imaju gomilu srednjih i malih rafinerija koje nisu direktno izložene uticaju SAD”, kaže Herel. Peking takođe ima iskustva u kupovini sirove nafte u svojoj valuti i početkom godine je sklopio ugovore sa plaćanjem u “petro-juanima”. Svojevremeno je Obamina administracija uspjela da iranski izvoz svede na milion barela dnevno, a Herel procjenjuje da bi tim predsjednika Donalda Trampa mogao biti zadovoljan ako postigne tako nešto, pošto najave potpunog prekida izvoza iranske nafte nisu održive.
Kina je izgleda rješena da smanji uvoz preko velikih državnih rafinerija, poput Sinopeka, kao ustupak Vašingtonu.
“Osnovno je da dve strane izbjegavaju veliki sukob oko sankcija Iranu, ali to će biti potencijal za sukob”, kaže Majkl Hirson, koji je u konsultantskoj firmi “Eurasia Group” zadužen za Kinu.
Dalje akcije Trampove administracije zavise u velikoj mjeri od toga da li će Saudijska Arabija i drugi bliskoistočni proizvođači povećati proizvodnju, na šta ih Vašington otvoreno ohrabruje. Rijad, međutim, izgleda ne žuri da se povinuje, kažu analitičari.
“OPEK ne želi da poveća proizvodnju za 1,5 miliona barela dnevno i da tržište ponovo bude ponovo preplavljeno viškovima nafte”, kaže Edvard Bel, analitičar banke “Emirates NDB” iz Dubaija i dodaje: “A takođe treba sačuvati obraz, kako ne bi izgledalo da se pokoravaju Amerikancima”.
Najsigurnija prognoza je da Trampov tvrd stav prema Iranu i Kini nijednu od te dvije zemlje verovatno neće natjerati da načine ustupke koje on želi.
Iranski lideri se ukopavaju u svom stavu i nadaju se da će Trampa naslijediti neko “mekši”, kaže Arijana Tabatabaj, koja je u korporaciji RAND prati Iran.
“Oni bi da sačekaju i vide šta će se dogoditi 2020. Godine”, kada su naredni predsjednički izbori u SAD, dodala je ona.
Kineski vođe su doneli sličnu odluku, procijenila je banka JP Morgan, i iznela sledeće predviđanje: “Trgovinski rat u punom obimu postaje naš novi osnovni scenario za 2019. godinu.”
Ipak, malo koji investitor je spreman da se strpi dve godine, a sankcije Iranu su saamo još jedna stvar o kojoj treba da brinu, konstatuje “Barons”.
Energetika.ba