Ključni element

Globalna trka za litijem: Energetska tranzicija, geopolitički rizici i novi oblik zavisnosti

Autor: Energetika.ba 09. 04. 2025.

U eri ubrzane energetske tranzicije, litij je postao ključni element za proizvodnju baterija koje pokreću električna vozila i skladište obnovljivu energiju.

Ova "bijela nafta" stoji u središtu globalne trke, oblikujući nove geopolitičke odnose i ekonomske zavisnosti.

Distribucija globalnih rezervi litija

Prema podacima iz 2023. godine, najveće rezerve litija nalaze se u:

- Čileu: 9,3 miliona metričkih tona
- Australiji: 6,2 miliona metričkih tona
- Argentini: 3,6 miliona metričkih tona
- Kini: 3 miliona metričkih tona

Ove brojke ukazuju na koncentraciju resursa u nekoliko zemalja, što stvara potencijalne geopolitičke tenzije.

Dominacija Kine u proizvodnji baterija

Iako Kina nije na vrhu liste po rezervama, ona dominira u proizvodnji litijum-jonskih baterija. U periodu od januara do novembra 2024. godine, kineske kompanije CATL i BYD držale su 36,8% i 17,1% globalnog tržišnog udjela, respektivno. Ova dominacija daje Kini značajnu prednost u lancu snabdijevanja baterijama.

Geopolitički rizici i zavisnosti

Rastuće geopolitičke tenzije predstavljaju rizik za dostupnost kritičnih minerala. Kina je u decembru 2024. godine uvela kontrolu izvoza na minerale poput galijuma, germanijuma i antimona, što je izazvalo zabrinutost u zemljama koje ovise o ovim resursima za proizvodnju čiste energije. Ovi potezi naglašavaju potrebu za diversifikacijom izvora i smanjenjem zavisnosti od pojedinačnih država.

Utjecaj na lokalne zajednice i životnu sredinu

Eksploatacija litija ima značajne ekološke i socijalne posljedice. U Čileu, vađenje litija troši oko 65% lokalnih zaliha vode, što negativno utiče na autohtone zajednice i ekosisteme. Slično tome, u Demokratskoj Republici Kongo, rudarenje izlaže marginalizovane grupe visokim nivoima toksičnih metala, često bez adekvatne zaštite ili kompenzacije.

Globalna trka za litijem oblikuje nove geopolitičke odnose i ekonomske zavisnosti. Dok potražnja za ovim "bijelim zlatom" raste, ključno je adresirati ekološke i socijalne izazove povezane s njegovom eksploatacijom. Diversifikacija izvora, ulaganje u održive tehnologije i poštovanje prava lokalnih zajednica moraju biti prioriteti u ovoj novoj energetskoj eri.