Zapadna Evropa sve više prelazi na ruski LNG

Analiza podataka agencije Reuters je otkrila da je više od desetog dijela ruskog gasa koji je ranije bio isporučivan plinovodom u Evropsku uniju zamijenjeno LNG-om isporučenim u luke EU.

Porast je djelimično rezultat popusta, tvrde industrijski i trgovinski izvori.

Prošle godine je privatni ruski proizvođač Novatek prodao snižene terete u EU odbijene od kupaca u drugim dijelovima svijeta, dok je državna kompanija Gazprom povećala izvoz sa svog novog projekta za ukapljeni prirodni gas u Portovaya, nadomjestivši pad isporuka plinovoda na zapad.

U Španiji, koja ranije nije uvozila ruski gas plinovodom, postala je glavni reizvoznik morskog snabdijevanja ruskim plinom.

Statistike EU i Reutersove kalkulacije pokazuju da je porast LNG-a doveo udio ruskog gasa u snabdijevanju EU nazad na oko 15%, nakon što su uvoz plinovoda iz Gazproma opao od rata na 8,7% od 37% snabdijevanja EU plinom.

Rusija je prošle godine poslala više od 15,6 miliona metričkih tona ruskog LNG-a u luke EU, prema podacima analitičke firme Kpler, što je blagi porast u odnosu na 2022. godinu i skok od 37,7% u poređenju s 2021. godinom.

Zapadnoevropske vlade uvele su sankcije na naftu nakon izbijanja rata u Ukrajini u februaru 2022. godine, ali isto nisu učinile za prirodni gas. Umjesto toga, Evropska komisija je pozvala na dobrovoljno povlačenje svih ruskih goriva do 2027. godine. Ipak, prelazak sa plinovoda na uvoz LNG-a ima značajne ekološke troškove, jer je potrebna energija za gasifikaciju, transport i ponovno ukapljivanje goriva - trend koji nije u skladu sa ciljem EU da do 2050. godine dostigne neto nula emisije stakleničkih gasova, prenosi Reuters.

Zapisi o dostavi pokazuju samo prethodne destinacije tereta, a ne konačno porijeklo. To znači da LNG koji stiže u Belgiju, Francusku, Španiju i Holandiju gubi svoju rusku oznaku - što može odbiti kupce - prije nego što se distribuira unutar zemlje ili se ponovo ukrca na druge brodove.

Kasnih 2023. godine, nezavisni trgovci su prodavali ruske količine na španskom tržištu s popustom od 1 eura ($1,07) po megavat-satu (MWh) jeftinije od evropske referentne cijene TTF, tvrde industrijski i trgovinski izvori Reutersu. To uključuje uštede od otprilike 920.000 eura na tipičnom teretu vrijednom 41 milion eura po spot cijenama, pokazuju kalkulacije Reutersa.

Ove godine se primjenjuje popust od 30-50 eurocenta, tvrde izvori. Podaci o prodaji su privatni, ali satelitsko praćenje brodova pokazalo je da su četiri švicarske trgovinske firme kupile i prodale 1,3 miliona tona ruskog LNG-a u Španiji prošle godine: Gunvor, MET, ENET i DXT. To uključuje teret koji je prvobitno bio namijenjen Argentini, prije nego što su zabrinutosti oko sankcija za finansijske transakcije s Rusijom zaustavile prodaju.

Gunvor je odbio preusmjeriti odbijeni tanker u Španiju. Gunvor i MET su odbili komentirati svoje trgovine rusima. ENET i DXT nisu odgovorili na zahtjeve Reutersa za komentar. Velike španske energetske kompanije, uključujući Repsol, Cepsu, Endesu i Iberdrolu, rekle su da ne kupuju ruski gas direktno.
Međutim, generalni direktor Endese José Bogas nije isključio da je našao put do količina kupljenih od trećih strana. Španska Naturgy, francuska TotalEnergies i britanski Shell su prestali sa dodatnim spot kupovinama, ali tvrde da su obavezni platiti minimalnu količinu gasa po njihovim dugoročnim ugovorima, bez obzira na to da li ga koriste ili ne. Ruski uvozi su preoblikovali španski i EU energetski profil. Prošle godine, uvoz od 5,08 miliona tona iz Rusije malo je premašio ukupni volumen gasa koji je Španija izvozila u 21 zemlju širom svijeta, uključujući neke članice EU.

Do februara 2022. godine, veći dio gasa koji je Rusija isporučivala Evropi stizao je preko Nord Stream plinovoda do Njemačke. Sada, slijeće na zapadni periferiju Evrope i putuje unutra, mijenjajući prethodni tok od istoka prema zapadu. Francuski uvoz od 3,6 miliona tona ruskog LNG-a prošle godine predstavljao je 41% njegovih neto izvoza.

Kada se uzmu u obzir količine poslate prema istoku od strane Portugala i Španije, sav gas koji je Francuska transportovala u Belgiju i Njemačku i skoro polovina onoga što je poslata Švicarskoj i Italiji može se pripisati ruskom LNG-u, pokazuju podaci operatora mreže.

Belgija je uvezla oko 4,8 miliona tona ruskog LNG-a - gotovo dvostruko više nego što je isporučila u Holandiju. Otprilike 0,7 miliona tona je došlo kroz holandske terminale. Te kalkulacije isključuju prepakiranje, kada LNG mijenja brodove u luci EU prije nego što nastavi plovidbu. Njemačka - koja više ne direktno uvozi ruski gas - je krajnja destinacija.

Prošle godine, Njemačka je uvezla 48,6% svog gasa preko plinovoda iz Belgije, Francuske i Holandije, prema saveznom regulatoru mreže Bundesnetzagentur. Do 13,7% gasa u njemačkoj mreži mogao bi biti ruski, u scenariju u kojem bi te zemlje prebacile što je više moguće LNG-a iz Novateka.

Stvarnost je vjerovatno manja kada se uzmu u obzir nacionalne potrošnje i mješavine snabdijevanja. "Fizički je moguće da ruski gas dođe u Njemačku", rekao je glasnogovornik Bundesnetzagentura. "Ne znamo da li njemački uvoznici direktno kupuju količine ruskih LNG-a. Ne bi bilo zabranjeno", dodao je glasnogovornik.

Dok raste udio ruskog LNG-a, uticaj se posebno ističe u Grčkoj. Smanjila je potrošnju gasa i smanjila uvoz ruskog plinovoda za 20%. Ali zbog toga što su isporuke Gazprom LNG-a više nego četverostruko porasle, udio ruskog gasa u grčkom snabdijevanju dostigao je 47% prošle godine, u odnosu na 36% u 2022. godini, prema operatoru mreže DEFSA.

Grčka državna kompanija DEPA je podnijela zahtjev za arbitražu protiv Gazproma, djelimično na osnovu podataka koji pokazuju da su ti LNG prodaje konkurentima u Grčkoj bile po cijeni koja je znatno niža od cijene ugovora o plinovodu DEPA.

Počevši od aprila, EU zemlje mogu zakonski zabraniti ruskim firmama rezervisanje kapaciteta njihove infrastrukture za dostavu LNG-a. Međutim, glavni uvoznici Španija i Belgija, rekle su da to vjerovatno neće učiniti. "Ako to zabranim jednostrano i dođe u Francusku?" rekla je španska ministrica energije Teresa Ribera. "Potrebno nam je zajedničko stajalište."